موقعيت و تاريخچه خرمشهر

خرمشهر يكي از شهرهاي زيبا جنوب بوده و جزو بزرگترين بنادر خاور ميانه و خليج فارس به حساب مي آيد . اين بندر در محل برخورد رود كارون و اروند رود ، نزديك به منطقه استوايي قرار گرفته است و ميتواند كشتي هاي بزرگ اقيانوس پيما را پذيرا شود. با داشتن 13 اسكله (قبل از جنگ ) نقش ويژه اي را در اقتصاد و بازرگاني منطقه ايفا مي كرد.

اين شهر داراي آب وهواي گرم و مرطوب و نخلستانهاي گسترده اي است كه مانند كمربندي سبز گرد شهر حلقه زده است . رود كارون شهر را به دوقسمت شرقي و غربي تقسيم كرده و پس از عبور و رسيدن به دو رود دجله و فرات ، اروند رود را تشكيل مي دهند .

نزديكترين شهر به خرمشهر ، آبادان با 23 كيلومتر فاصله است. بندر بصره در 48 كيلومتري غرب آن و اهواز در 128 كيلومتري شمال آن واقع است . مردم آن عرب زبان بوده و تعدادي مهاجر نيز در اين شهر زندگي مي كنند . اكثريت آنان داراي مذهب شيعه هستند .

اين شهر قبل از جنگ داراي 6 سينما ، 91 مسجد مجهز به كليه وسايل ارتباطي و نيز داراي 13 بيمارستان ، 220 هزار نفر جمعيت و 40 هزار واحد مسكوني بود كه به علت اهميت استراتژيكي از قديم مورد توجه بيگانگان بوده است . در طول تاريخ چندين بار به اشغال بيگانگان در آمده است . در سال 1833 ارتش عثماني با حمله به خرمشهر علاقه خود را براي تصرف آن نشان مي دهدو پس از در گيري زياد ، اين بندر به تصرف آنان در مي آيد كه بعداً بر اساس پيمان (1847) ارض روم ، به ايران باز پس داده مي شود.

بار ديگر در زمان ناصر الدين شاه ، نيروهاي انگليس با حمله به جنوب ايران و تصرف اين بندر ، حضور خود را به نمايش گذاشته و در اين ميان شاه نالايق ، عنوان بهترين تماشاچي را در اين حمله كسب مي كند. كشف نفت در شبه جزيره ي  آبادان و احداث پالايشگاه ، به اهميت و اعتبار اين شهر افزوده  و عوامل بيگانه كه در ابتداي حمله ، ضربه اي سنگين به شهر وارد كرده بودند ، به ناچار به خاطر موقعيت درخشان اين بندر و استفاده فراوان از آن سعي در بازسازي و ايجاد تاسيسات آن مي كنند . با توسعه ي اين اسكله ها و ايجاد اسكله هاي مخصوص كشتي هاي بزرگ ، بندر بصره تحت الشعاع بندر خرمشهر قرار گرفته و از اهميت آن كاسته مي شود . در سال 1320 هجري شمسي دولت انگليس خرمشهر را اشغال و متفقين در اين شهر پياده مي شوند . ( در زمان جنگ جهاني دوم ) از روياهاي رژيم عراق انضمام اين بندر به خاك عراق بود و سرانجام براي تحقق اين رويا ، در 31 شهريور 1359 به خرمشهر حمله مي كند . ارتش صدام با استعداد دو لشكر به شهر هجوم مي آورد و پس از 34 روز مقاومت بي نظير و فراموش نشدني ، خرمشهر به تصرف ارتش عراق در مي آيد.

شوراي فرماندهي عراق با گذاشتن نام محمره [1] براي خرمشهر تلاش مي كند آن را يك شهر عربي قلمداد نموده و پس از ايجاد دژهاي دفاعي نفوذ ناپذير شهر را براي هميشه از آن خود مي كند.

اهميت اين شهر چنان بود كه صدام براي حفظ آن بسياري از نيروهايش را از محورهاي ديگر عقب مي كشد تا خرمشهر را با چنگ ودندان حفظ كند.

[1] .توضيح : تا تير ماه 1314 هجري و شمسي كلمه عربي محمره بر خرمشهر اطلاق مي شد تا اين كه در اين سال با تصويب هيئت وزيران حكومت وقت نام خرمشهر رسما برآن نهاده شد.

منبع: كارنامه توصيفي عمليات هاي هشت سال دفاع مقدس ، ص105